Өткен айда Қазақстан Ұлттық қорының активтері тағы да төмендеді. Егер мұнай долларлы “сандығы” активтерді белсенді жоғалтуды жалғастыратын болса, онда жақын арада елде ЖІӨ-нің 30%-ы төмендетілмейтін қалдықты шектеу ережесі бұзылады.
Қаржы министрлігінің деректері көрсеткендей, қазан айында Ұлттық қордың активтері 0,8%-ға немесе 201,7 миллиард теңгеге төмендеді. 2020 жылдың басынан бүгінгі күнге дейін активтер 7,1%-ға азайды. Яғни, биылғы жылы қор 2 триллион теңгеге жуық қаржы жоғалтты.
Бұл мәліметтердің барлығы министрлікте Ұлттық қор қаражаты инвестицияларынан алынған кірісті ескере отырып жасалды. Осы жылдың тоғыз айында Ұлттық Банк басшысы Ерболат Досаев айтып өткендей, инвестициядан түскен табыс 1,5 миллиард долларға жетті – шамамен 650 миллиард теңге. Екінші жартыжылдықтың қорытындысы бойынша қор активтерін басқарудан түскен инвестициялық кіріс 1,2 триллион теңгені құрағанын ескеретін болсақ, табыстардың осы бабы бойынша ғана үшінші тоқсандағы шығындар шамамен 570 миллиард теңгені құрады.
Өкінішке орай, бұл шығындар қорға түсетін түсімдердің ұлғаюы арқылы өтелмеді, өйткені қазан айында ол тек 1,2% ғана қосты. Республиканың мұнай секторынан түсетін түсім де 1,5%-ға немесе 17,6 миллиард теңге көлемінде шамалы өсім берді.
Мұнай компанияларынан түсетін басқа да түсімдер бойынша, Қаржы министрлігінің деректері де бұрынғысынша теріс нәтиже көрсетіп отыр – бұл жолы минус 1,5 миллиард теңге. Бұл мемлекеттің бұрын есептелген айыппұлдарды қайтарғанын білдіреді.
Қазақстанның басты экспорттық тауары – мұнай, енді біздің мемлекетке керемет табыс әкелмейтінін көріп отырмыз. 2020 жылдың 8 айында Республика 17,1 миллиард теңгеге мұнайды экспорттады. Егер өткен жылдың осы кезеңімен салыстыратын болсақ, мұнай компаниялары 4,4 миллиард доллар ала алмады.
Сондықтан валюталық жинақтардың жоғалуы экономиканың экспорттық моделі мен тұтастай неолибералдық тұжырымдама дағдарысының нәтижесі болғанына күмәнім жоқ. Валюта түсімдері мұнай мен металл бағасының төмендеуіне байланысты төмендеді, ал ел ішінде біз іс жүзінде ештеңе шығармаймыз, шетелде бұрынғы көлемде жүзеге асырылатын барлық тауарларды сатып алу барлық жинақтарды жейді. Оның үстіне, Ұлттық қордан банктер мен шығынданған холдингтерге, сондай-ақ індет кезінде зардап шеккен бірқатар ірі жеке компанияларға қолдау көрсетілді. Егер экономикалық саясатта түбегейлі өзгеріс болмаса, жиналған қорды азайтудың бұл процесі одан әрі жалғасады.
Саяси шолушы Нұрлан Фадеев, арнайы «Эхо Казахстана» үшін.
Сурет: lada.kz
