Биыл біздің еліміз ЕАЭО-ға төрағалық етуде. Жақында республикада қызу талқыланған, Қазақстанның егемендігі мен ұлттық мүдделерінің басымдықтары идеясының төңірегінде қоғамды біріктірген Мәжіліс сайлауы өтті. Жұртшылықтың күіп отырған кейбір жоспарлар Еуразиялық одақ шеңберіндегі бастамаларда іске асырылуға тиіс. Атап айтқанда, биыл бізді екі жағдайдың бірі күтіп тұр: Одаққа мүше мемлекеттердің экономика жағынан елеулі қалпына келіп, ЕАЭО-ның жалпы жай-күйінің жақсаруы орын алады немесе теріс үрдістер мен жүйелі дағдарыс шиеленіседі. Қатысушы елдер, әрине, бірінші нұсқаға үміттенеді, бірақ екіншісін жоққа шығаруға болмайды. Сондықтан біздің Одаққа төрағалық етуіміз жауапкершілікті талап етеді.
Жыл басында мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Одақтағы әріптестерін республиканың Еуразиялық одаққа төрағалық ету бағдарламасымен таныстырды. Оған бес негізгі бағыт кірді. Соның бірі – өнеркәсіптік кооперация. Тоқаев сол кезде оған жаңа серпін беру керектігін және елдер өнеркәсіп саласында, АӨК-те, Қызмет көрсету саласында бірлескен кәсіпорындар құруға назар аударуы керек екенін атап өтті. Шын мәнінде, бұл бағыт бұрын да әзірленген болатын, бұрын ЕАЭО-да өнеркәсіптік кооперацияны дамыту және бірлескен өндірістік тізбектер құру қажеттігіне бірнеше рет назар аударылып келді. Бұл процесс тез жүрмей келеді, оның себебі жеткіліксіз қаржыландыру мен жоспарлау проблемаларына байланысты. Қазір Еуразиялық даму банкінің ресурстары айтарлықтай қарапайым. Кәсіпкерлер пандемияға байланысты инвестиция салудан қорқады. Сондықтан қазір ең өміршең жобалар – екіжақты сапарлар мен үкіметаралық отырыстар шеңберінде жоғары басшылықтармен келісілетін мемлекет қатысатын және мемлекеттік қаржыландыру жобалары.
Сондай-ақ, біздің еліміз төрағалық ету шеңберінде өзара саудадағы бар кедергілерді жоюмен белсенді айналысуды жоспарлап отыр. Мемлекет басшысының айтуынша, бұған ұлттықтан жоғары органға айналған Еуразиялық экономикалық комиссия көмектеседі. Комиссия жұмыс процесінде Одақ елдерінің мемлекеттік органдары мен шаруашылық жүргізуші субъектілері үшін міндетті шешімдер шығарады. Оның өкілеттіктері ЕАЭО туралы шарттың нормаларында белгіленген. Биыл елдер өткен жылға қарағанда саудадағы кедергілерді тезірек жоюды жоспарлап отыр, өйткені 2020 жылы індет және гуманитарлық мәселелермен күресуге көп көңіл бөлінді.
Сонымен қатар, қазір бұрынғы жобалар аясында жоспарланған логистикалық бағыттарды дамыту да өзекті болып отыр. Бұл Қазақстанның биылғы үшінші басымдығы болмақ. Ел басшылығы соңғы жылдар ішінде республика аумағындағы көлік автомагистральдары мен логистикалық орталықтарды дамытуда табысқа жетті, енді олардың жақсы табыс әкелгенін қалайды. Бұл “Батыс Еуропа — Батыс Қытай” автотрассасы, “Қорғас” логистикалық орталығы, Каспийдегі порттық инфрақұрылым және бірқатар жобаларға қатысты. Сондықтан көлік дәліздері толық жұмыс істей бастауы үшін, Ресей мен Беларусь аумағы арқылы өтетін “батыс қанатын” дамыту қажет.
Қазақстандық басшылығы ілгерілетуді жоспарлап отырған өнеркәсіпті, ауыл шаруашылығы мен көлікті сандандыру уақыт талап етіп отырған тағы бір бағыт. Сонымен қатар, кедендік реттеуде, қадағалау рәсімдерінде және салықтық әкімшілендіруде инновациялық IT-шешімдерді енгізу жоспарлануда. Бұл бағыттың дамуы Одаққа қатысушы мемлекеттер билігінің өз елдерінде жүйелі ішкі жұмыс атқаруына байланысты. Қазір елдерде сандық даму қарқыны біркелкі емес, артта қалушылар да бар. Одақ мүшелері сандық шешімдерді әр түрлі қолданады. Мұның бәрі олардың сандық болашаққа деген көзқарасына, ішкі және сыртқы жеткізушілер мен мердігерлердің жеке пулына байланысты.
Тоқаевтың айтуынша, соңғы негізгі бағыт – үшінші елдермен сауда-экономикалық қатынастарды белсенді дамыту. Мұндай қажеттілік әрқашан болды. Сірә, бұл бағыттағы жұмыс бұрынғыға ұқсас болады, өйткені бұл вектор жаңа емес.
Бұл жоспарларды Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың айтуы, Республика билігінің одан арғы интеграциялық процестерге және ЕАЭО-дағы ұлтүсті органдарын дамытуға мүдделілігін растайтын маңызды аспект болып табылады. ҚР Үкіметі ұсынған жобалар мен бастамалар уақыт сынынан өтіп, олардың қаншалықты тиімді болғанын көрсетуі тиіс. Қалай болғанда да, Одаққа қатысушы барлық елдер өндірістік кооперация мен бірлескен индустриялық жобаларды дамыту қажеттігін түсінеді, ол кейбір елдердің, сондай-ақ Қазақстанның да, экономикалық құрылымын да өзгертуге тиіс
Ажар Ибраева, саяси шолушы, арнайы “Эхо Казахстана” үшін
