Қазақстанда қоғамдық ұйымдар мен жоғары оқу орындарының әлеуетін нығайтып, адам құқықтары мен бостандығын қорғауға бір жарым млн доллардан астам қаражат беріледі. Қаржыны оларға АҚШ мемлекеттік департаменті және халықаралық даму агенттігі (USAID) бөледі.
Мемлекеттік департамент “негізгі бостандықты” қорғайтын қазақстандық ұйымдарға көмектесетінін хабарлады. Бірақ, Штат өздері дамытқысы келетін қазақстандық қауымдастықтардың қамын жасап отыр. Сондай-ақ, олар қарапайым қазақстандықтардың атынан олардың мүдделері үшін нәтижелі күресе алатын күшті және тұрақты үкіметтік емес қоғамдық ұйымдар арқылы республика басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың “еститін мемлекетінде” ел тұрғындарының пікірін толыққанды ұсынуды қамтамасыз етуге ниетті. Американдықтар бұл арқылы ҚР Президентінің 2019 жылы халыққа Жолдауы аясында жарияланған жаңа бағытын қолдағысы келеді. Ол кезде Президент мемлекеттік органдар мен халық арасында сындарлы диалог жүргізуге арналған, азаматтардың сұраныстарына дер кезінде жауап беретін және шешімдер қабылдау процесіне қоғам тартылған “халық үніне құлақ асатын мемлекет” құру туралы жариялады.
700 мың доллардан астам қаражаттың бір бөлігі арнайы оқу бағдарламасын қолдану және қоғамның мүддесін қорғайтын жастарға жағдай жасау үшін елдің жоғары оқу орындарына жіберілетін болады. Американдықтар батысшыл ҮЕҰ-ны қолдауға тағы 800 мың доллар бағыттайды. Атап айтқанда, USAID біздің республикада адам құқықтарын нығайтуды жоспарлап отырғанын хабарлады. Агенттік олардың түпкі мақсаты адам құқығы бойынша жағдайды жақсарту болып табылатынын, бұл ретте қоғамдық ұйымдар болашақта олардың қолдауымен қазақстандықтардың мүдделерін тіпті де жақсы білдіретінін, ал мемлекеттік институттар өз міндеттерін нәтижелі атқарып, азаматтардың сұраныстарына қанағаттандыратын болады.
Өткен айдың басында БАҚ, Американың тағы бір ұйымы – Жаһандық медиа агенттігі (USAGM) Орталық Азия аймағында және Шығыс Еуропада «сөз бостандығын» және «тәуелсіз БАҚ-ты» қолдауға бағытталған білім беру бағдарламаларын жүзеге асырып жатқанын хабарлады. Сонымен бірге, агенттік осылайша бүкіл әлемдегі сөз бостандығы мен тәуелсіз бұқаралық ақпарат құралдарын қолдауға бағытталған күшті қолдау бойынша оқу-жаттығу іс-шаралары саласындағы міндеттерін орындай алатынын айтты. Олардың айтуынша, бұл жергілікті ұйымдардың әлеуетін арттыруға мүмкіндік беріп, олардың үлестес желілеріне көмектеседі. Білмейтіндер үшін, USAGM АҚШ Конгресі қаржыландыратын медиа-корпорацияларды үйлестіреді, олардың ішінде Ресей шетелдік агенттері мойындаған “Америка дауысы”, “Азаттық радиосы” және “Еркін Еуропа радиосы” бар.
Қазірдің өзінде, демократтармен бірге американдық әкімшілік үкіметтік емес ұйымдарды, құқық қорғау ұйымдарының барлық түрлерін, “еркін баспасөзді”, “еркін ойлайтын” ұлттық либералды жастарды және әртүрлі азшылықтардың құқықтарын қорғаушыларды қолдау арқылы Орталық Азия мен Қазақстандағы ықпалын арттыруға тырысуда деп айтуға болады. Қырғызстандағыдай, американдықтар белсенді сөз сөйлеу және елдің ЕАЭО-дан шығуы және батысшыл кең оппозицияны қалыптастыру мақсатында бірлескен индустриялық жобалардан бас тартуы үшін қоғамдық науқандарға арналған “бесінші колоннаны” бастауда. Бұл гранттар арқылы, Минск пен Бішкектен кейін, Нұр-Сұлтанның “түрлі-түсті революцияны” басынан кешіретін кезегі келген сияқты.
Тұрар Каримов, саяси шолушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
