Халықтың Ресейге кетуін қалай тоқтатуға болады – бұл соңғы уақытқа дейін Қазақстан билігі көші-қон проблемасын жасыруға тырысып, ерекше мән бермеген мәселе.
Бірнеше ай бұрын бұл мәселені мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев ашық мойындады. Бұл түсінікті, өйткені көші-қон біртіндеп эмиграцияға айналады. Әлеуметтік сауалнамалардың нәтижелері бойынша қазақстандық мигранттардың 60%-ы Ресейде тұрақты тұруға қалғысы келеді. Соңғы 4 жылда 174 мыңнан астам қазақстандық Ресей азаматтығын алды.
Мемлекет біліммен, жоғары ақы төленетін жұмыспен және сапалы медицинамен қамтамасыз ететініне сенімін жоғалтқан славяндар да, титулдық ұлт өкілдері де кетіп жатыр. Сонымен қатар, болашағын Ресейден іздеп, Отанынан кетіп жатқан этникалық қазақтардың үлесі жыл сайын артып келеді. Бұған “Достар” ұлттық бірлестігінің статистикалық мәліметтері дәлел. Оларға сәйкес 2010-2018 жылдары Ресейдегі этникалық қазақтар санының өсуі 150-250 мың адамға бағаланады. Бұл 18-28% өсім.
Көші-қон мәселесін қарастыра отырып, оның бір жағынан Қазақстан билігіне пайда әкелетінін айтпай кете алмаймын. Көші-қон ел ішіндегі әлеуметтік жағдайды бәсеңдетеді. Жұмыссыздыққа және өз әлеуетін іске асыра алмайтын қазақстандықтар Ресейге кетіп, айналма жолға шығады.
Жоғары білікті қазақстандықтар үшін Ресейде жұмыс істеу ерекше тартымды екенін атап өткім келеді. Тәуелсіз әлеуметтанушылардың деректері бойынша, қоныс аударуды жоспарлап отырғандардың 55%-дан астамы жоғары білімді, ал 52%-ы 29 жасқа толмағандар.
Қазақстанда кез келген оқшаулану және қоғамда ұлттық консерватизмді күшейту әрекеті жас қазақтарды көрші Ресейге одан әрі итермелейтін болады. Экономиканың шикізаттық моделі шеңберінде ғана қалуға деген ұмтылыс жаңа жұмыс орындарын ашпайды. Сондықтан Ресеймен ынтымақтастықта және ЕАЭО аясындағы интеграциялық үдерістер аясында ғана жаңа индустрияландыру арқылы жағдайды жақсы жаққа өзгертуге болады.
Нұрлан Фадеев, саяси шолушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
