Қырғызстандағы жағдайдың шиеленісуіне байланысты көрші елде жұмыс істейтін қазақстандық кәсіпорындар тонау қаупіне ұшырады. Қазақстанның олигархтары өздерінің активтері мен меншігін сақтап қалу үшін қандай іс-әрекеттерге баратынын қарастырайық.
Осы тақырыпты қарастыра отырып, Қырғыз Республикасындағы дағдарыстық жағдайдың өршуінен бастайын, ол 6 қазанға қараған түні, парламенттік сайлау нәтижелерімен келіспеген қырғызстандықтар Бішкекте митингке шыққан кезден басталды, кейін наразылық тәртіпсіздікке ұласып, полициямен қатты қақтығыстар орын алды.
Одан кейін белгісіз тұлғалар Қырғызстанның алтын кені кәсіпорындарына шапқын жүргізе бастады. Осы салада жұмыс істейтін қазақстандық компанияларға да қауіп төнді. Солардың бірі Жалал-Абад облысындағы Бозымшақ кен орнында мыс және алтын өндірумен айналысатын KAZ Minerals компаниясы.
Тұрақсыз саяси жағдайға байланысты қазақстандық KAZ Minerals компаниясы кен орнындағы барлық жұмыстарды тоқтата тұруға және қызметкерлерін эвакуациялауға мәжбүр болды. Айта кетейін, оның басшылығы Қырғызстан билігінен елдегі жағдайды тұрақтандырып, Бозымшақтағы жұмысты қайта бастауға мүмкіндік беретін шаралар қабылдауды талап еткен болатын.
Қазақстанның Сыртқы істер министрлігінің өкілдері де Қырғызстандағы қазақстандық кәсіпорындарда болған жағдайға құлақ асып отыр. Олар белгісіз тұлғалар қазақстандық инвесторлардың меншігін тартып алуға тырысып жатқанына алаңдаушылық білдіріп, көрші Қырғызстан басшылығын біздің республикамыздың кәсіпорындарын тонауға жол бермеуге қолдан келгеннің бәрін жасауға шақырды.
Өткен жылдың мәліметі бойынша, көрші елде қазақстандық капиталдың қатысуымен 334 кәсіпорын тіркелгенін атап өткім келеді. Олар негізінен қаржы, тау-кен өндірісі, тамақ өндірісі, сауда, көлік және байланыс, құрылыс және т. б. салаларда жұмыс істейді.
Қазақстандықтар сондай-ақ Қырғызстанның қаржы нарығында елеулі ойыншылар болып табылады. Мысалы, “Алмэкс” холдингтік тобы арқылы Тимур мен Динара Құлыбаевтарға тиесілі Қазақстан Халық банкі көрші елдегі еншілес – “Халық Банк Қырғызстан” ААҚ-на иелік етеді.
Сонымен қатар, АТФБанк Қырғыз Оптима Банкінің 97,14% акциясына ие. «KNG Finance» ЖШС арқылы АТФБанк біздің елдегі ең бай кәсіпкерлердің бірі Ғалымжан Есеновке тиесілі.
Қазақстан Қырғызстанның басты инвесторларының бірі екенін ұмытпаған жөн. Сонымен, 2020 жылдың бірінші жартыжылдығында көршілес елге шамамен 17,3 миллион долларға жуық қазақстандық инвестиция түсті, бұл Қырғыз Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуына зор үлес болып табылады.
Осының бәрін ескере отырып, қазақстандық капитал, әрине, өз активтері мен мүлкін сақтау үшін Қырғызстанда қалған “билік аралдарына” әртүрлі әрекеттер арқылы әсер етеді деп сеніммен айтуға болады. Көрші республикадағы жағдайды тез тұрақтандыру біздің елдің олигархтардың мүддесіне сәйкес және олар халықтық тәртіпсіздік элементтерін ауыздықтау үшін, қазіргі президент пен жаңа премьер-министрді қолдайтын болар. Оның үстіне саяси топшылау қосылды, өйткені бауырлас қырғыз халқы жеке меншік институтына қол сұғып, Қазақстан халқына теріс үлгі көрсетіп отыр, ал ол табыстан айырылудан да ауыр.
Халықаралық қатынастарды зерттеу орталығының сарапшысы Мұхтар Асанов, арнайы «Қазақстан жаңғырығы» үшін.
Сурет: zakon.kz
