Қазақстанда қажетті жұмыс орындары ашылып жатқан жоқ, нәтижесінде зардабын жастар тартып жатыр. Бүгінгі таңда жастардың саны Қазақстанның жалпы халқының 20%-нан асады, яғни 4 миллион адамнан сәл аз. Соңғы 10 жылда халық санының өсуі жылына кем дегенде 200 мың адамды құраса, 30-40 мың жаңа жұмыс орындары пайда болғанын атап өткім келеді. Мұндай көрсеткіштер көңілді көншітпейді. Жас ұрпақ көбінесе осыдан зардап шегеді. Жұмыс таба алмай, жақсы өмір іздеп елден жастардың кетуі жиіленді.
Қазірдің өзінде жастардың 44,6%-ы жұмыс іздеуде қиындықтарға тап болып отыр. Олар жұмыс берушіге тікелей хабарласқысы немесе университет басшыларынан көмек сұрағысы келмейді. Жас ұрпақ жақсы жұмыс іздеуде бұл әдісті тиімді деп санамайды.
Жастар таныстары мен туыстары арқылы жұмысқа орналасуға үміттенеді. Олардың пікірінше, жұмысқа орналасу мен іздеудің ең тиімді тәсілі — желілік құралдар. Бұл туыстары, достары немесе таныстары арқылы жұмысқа орналасу әдісі деп аталады.
Жастардың көбі шетелде білім алуға ұмтылады. 2017 жылы жүргізілген сауалнама бойынша 15-29 жас аралығындағы қазақстандықтардың 40%-дан астамы шетелге оқуға немесе онда тұрақты тұруға, ал кейде осы екі себеппен де кететіндігін көрсетті.
Сонымен қатар, сауалнамалар жастардың көпшілігінің дәстүрлі отбасылық құндылықтарға деген адалдығын көрсетеді, бұл прогрессивті даму үшін емес, патриотизм мен ұлттық консерватизмге негіз болады. Қазіргі жастар үшін ең құнды нәрсе – отбасылық әл-ауқат, денсаулық және достық. Тек өзін-өзі тану құндылықтары рейтингінің соңында қалып отыр.
Осылай, жұмысқа орналаса алмаған жастар қандай да бір елеулі әлеуметтік қажеттіліктер мен ұмтылыстарсыз патриоттық рухта тәрбиеленеді, ал оның талантты бөлігі елден кетеді. Жалпы, қазірдің өзінде экономиканың шикізаттық моделінің іргетасына ерте ме, кеш пе жарылатын, бәсеңдетілген мина салынып отыр. Өндіруші салалардағы білікті емес және қажет емес халық тобы бүкіл қоғамды аяғынан тік тұрғызатын динамитке айналады. Әлеуметтік-экономикалық бағытта түбегейлі өзгерістер болмаса, бұл проблема жылдан жылға өсе түседі.
Болат Нұрғалиев, саясаттанушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
Сурет: elarna.net
