Соңғы уақытта депутаттардан жер заңнамасындағы проблемалар және еліміздің әртүрлі аймақтарындағы жер телімдері бойынша түрлі алаяқтық туралы жиі естуге болады, ал жылдың соңында шетелдіктерге жер беру мораторийі аяқталады. Жер кодексінде көптеген даулы мәселелер бар екенін байқап отырмыз, бірақ жер реформасы жөніндегі комиссия оларды түсінуге тырысып отырған жоқ.
2016 жылғы митингілердің нәтижелері бойынша құрылған жер комиссиясы тек жеңіл-желпі түзетулермен айналысты. Бастапқыда құрамында белгілі ұлтшыл Мұхтар Тайжан болған комиссия осы жылы аяқталатын, жеке меншікке сатуға және ауылшаруашылық жерлерін кез-келген жеке және заңды тұлғаларға ұзақ мерзімді жалға беруге арналған бес жылдық мораторий туралы шешім қабылдаған. Комиссия Жер кодексі бойынша жоспар әзірлеп, Парламентке жіберді. Комиссия ұсыныстарының басым бөлігін Қазақстанның Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев мақұлдады және 2018 жылғы көктемде заңдастырылды.
Шенеуніктер билік тармақтары арасындағы өкілеттіктерді бөлуге және Конституцияға өзгерістер енгізіп, түрлі қулықтармен жер сатылымы бойынша шектеулерді алып тастауға тырысты. Қазақстан Конституциясына Үкіметтің есептілігі туралы ереженің қалай енгізілгенін және билік тармақтарының өкілеттіктерін Президент пен Парламент арасына бөлгенін еске алуға болады. Осыдан кейін олар негізгі заңға жасырын түрде резидент еместердің кез-келген мүлікті иелену құқығын кеңейтуге қатысты өзгерістер енгізуге тырысты. Бірақ тұрғындар Қазақстан жерін шетелдіктерге тағы да сатқысы келетінін түсінген халық арасында толқулар мен наразылықтардың өршуіне әкелді. Осыған байланысты заңның қарама-қайшы тармағы заңдастырылған жоқ.
Ірі заң шонжарлардың мүддесі үшін қабылданған заңның өзін 2003 жылы Парламент дауыс берусіз бекітті. Бұл факт төменгі палатаның оны қабылдауға қарсы екенін растайды. Жобаның өзі асығыс өтті, парламент мүшелері Кодекске 700-ге жуық түзетулер ұсынды, олардың көпшілігі еленбеді.
2014 жылдың желтоқсан айындағы жанжалды түзетулерді, 2016 жылы жаппай наразылық митингілерін “Атамекен” ҰКП дайындағанын айта кету керек. Қазақстан Ұлттық кәсіпкерлер палатасының қоғамдық мониторинг департаменті директорының орынбасары Ербол Үстеміровтің айтуынша, бұл түзетулер қалалық учаскелерді жер комиссиялары түрінде алуға кедергі келтіреді.
Егер Үкімет пен Президент жерді пайдалану мәселелерінде түбегейлі қадамдар жасамаса, онда барлық ескі қақтығыстар қайта басталып, жаңа митингілер мен наразылықтардың өршуіне әкеледі. Бір қызығы, Ұлттық Кәсіпкерлер Палатасы Қытай және шетелдік корпорацияларға ауылшаруашылық жерлерін жеке меншікке және ұзақ мерзімді жалға сатып алуға құқық беретін түзетулерді, сонымен қатар жер комиссияларын жоюды талап етті. Жақында бұл бірлестіктің өкілдері өздерін патриот ретінде көрсетуге тырысты және көрші Ресейден азық-түлік жеткізуге шектеулер талап етті. Бірақ шетелдіктерге еліміздің жерін беру оларды қынжылтқан жоқ.
Болат Нұрғалиев, саясаттанушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
Сурет: azh.kz
