Бүгінгі таңда Қазақстанда ең төменгі күнкөріс деңгейі (ЕТК) 32 668 теңге. Егер жалпыға бірдей танылған халықаралық стандарттарды ұстанатын болсақ, онда біздің республикамыздағы ЕТК мардымсыз, ал билік ұсынатын жағдайы кедейлік шегінен төмен азаматтардың саны бірнеше есе көп болуы тиіс.
Конституция бойынша Қазақстан әлеуметтік мемлекет. Алайда, біздің елімізде бәрі айтыс деңгейінде — нақты істер орындалмайды, әншейін ауаны әдемі сөздермен тербеу. Оның себебі мынада. Қазақстанда ең төменгі күнкөріс деңгейі қазір 43 атаудан тұратын тауарлардың тұтыну себетінің құнына қарай есептелетіні белгілі. Салыстырсақ, Ресей Федерациясында тұтыну қоржынына 156 тауар түрі кіреді, Англияда — 380, ал АҚШ — та-300.
2014 жылдың басында Қазақстанда азық-түлік қоржыны 8 жылға жуық қайта қаралмағаны туралы ақпарат пайда болғанын атап өткім келеді, дегенмен халықаралық стандарттарға сәйкес ол 5 жылда бір рет қаралуы қажет. Осыған қарамастан, 2014 жылы біздің басшылық ең төменгі күнкөріс деңгейі 19 966 теңге мөлшерінде белгіленді, бұл сарапшылар ұсынған сомадан 11 886 теңгеге аз болды. Оған қоса, азық-түлік себетінің құны 2012 жылғы бағалар негізінде есептелгендіктен, осы алшақтықтың одан да көп болғанын ескерсек, бүгінгі Қазақстандағы ӨМ шын мәнінде 2012 жылғы баға деңгейіне сәйкес келеді және осы жылдар ішінде орын алған инфляцияның жоғары қарқынына іс жүзінде әрекет еткен жоқ.
Қазақстанда ең төменгі күнкөріс деңгейінің қандай екенін түсіну үшін оны бірнеше еуропалық елдердің ӨМ-мен салыстыруға болады. Мысалы, Люксембургте ол 2000 еуроны, Германияда — 1254 еуроны, Бельгияда — 1030 еуроны, Италияда — 855 еуроны құрайды. Бұл салыстырмалы деректер біздің республикамызда күшті әлеуметтік теңсіздік барын растайды.
Әлеуметтік күйзелістердің алдын алу үшін Үкімет денсаулық сақтау, білім беру және әлеуметтік қорғау шығындарын азайту үшін консалтингтік агенттіктер мен неолибералды доктринаның тәжірибесін жоюы керек. Ұлттық табыс жеке банктерді емес, әлеуметтік қамсыздандыру жүйесін қолдауға және дамытуға бағытталуы тиіс. Сонда ғана Қазақстанды әлеуметтік мемлекет деп айтуға болады.
Саяси шолушы Нұрлан Фадеев, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
Сурет: diapason.kz
