Жақында Дүниежүзілік банк адами капитал индексі бойынша жаңартылған деректерді әлемге көрсетті. 174 елдің ішінде Қазақстан рейтингте 55-ші орынға ие болды, оның АКИ көлемі 0,63-ке жетті. Алайда, егер Орталық Азия өңірі мен Еуропада 0,69-ды құраған орташа көрсеткішті ескеретін болсақ, біздің республикамыз артта қалып отырғаны көрінеді. Осының салдарынан Қазақстанда адами капиталдың дамуына не кедергі келтіруі мүмкін, деген сұрақ туындайды.
Бастау үшін, менің ойымша, 0,63-ке тең индекс, егер толық білім алмаса және денсаулығы жақсы болмаса, бүгінгі туған баланың, ересек жасында ала алатын болашақ табысының мөлшері 37%-ға төмен болады дегенді білдіреді.
Біздің республикамызда адами капиталдың дамуына кедергі келтіретін факторлардың бірі қала және ауыл тұрғындарының арасындағы теңсіздік болып табылады. Мысалы, шалғайдағы ауылдарда балалар әлі күнге дейін интернетпен қамтамасыз етілмеген, сондықтан мектеп бағдарламасынан артта қалып отыр, себебі қашықтан оқу мүмкіндіктері жоқ. Мемлекет әр ауылға интернет өткізуге уәде береді, бірақ кейбір ауылдарда тек 100-300 адам тұратындықтан бұл бізге қымбат дейді.
“Сары-Арқа” құбырына да назар аударғым келеді, оның құрылысына көп ақша жұмсалды, бірақ ол елорда тұрғындарына жеткізілген жоқ. Біз қазір Нұр-Сұлтандағы экологиялық ахуалдың нашар екенін білеміз. Әсіресе қыста, жел болмаған кезде, тұншықтырып жібереді, пештің түтіні тынысты тарылтады. Бірақ, өкінішке орай, құбыр әлі қалаға жеткен жоқ. Елордада тұратын азаматтарға тағы бір қыс булығуға тура келеді. Мұның бәрі өмір сүру деңгейі мен мемлекеттік бағдарламалар арасындағы сәйкестікті бақылаудың жоқтығын көрсетеді. Ал адамдардың өмір сүру деңгейі республикада адами капиталдың дамуына тікелей әсер етеді.
Бүгінгі таңда Қазақстанда көптеген әлеуметтік проблемалар бар, оларды санауға көп уақыт кетеді. Олар негізінен экспорттық экономикалық жүйеге және батыстық консалтингтік компаниялар түзететін және басқаратын неолибералды курсқа негізделген. Егер бұрынғы тұжырымдамадан алшақтап, жаңа өндірістер құру жөнінде қадамдар жасалмаса, оларды шешу, ал ол өз кезегінде Еуразиялық экономикалық одақ шеңберінде тереңдетілген интеграциясыз мүмкін емес.
Саяси шолушы Нұрлан Фадеев, арнайы «Эхо Казахстана» үшін.
Сурет: tradeallcrypto.com
