Елден білікті кадрлардың кетуі Қазақстанның ең өзекті проблемаларының бірі болып отыр. Соңғы жылдары жағымсыз тенденцияларға көбірек көңіл бөліне бастады, оған таң қалатын ештеңе жоқ, өйткені елдің одан әрі дамуы талантты адамдарға байланысты. Бірақ қоғамның бұл бөлігі шетелге кетпеуі үшін не істеу керек?
Статистикадан бастаған дұрыс болар. Ол негізінен қазақстандық жастардың Ресей Федерациясына кететінін көрсетеді. 2019 жылы ресейлік жоғары оқу орындарында оқитын 59 мыңға жуық студент Қазақстаннан барғандар. Олардың үштен бірі титулдық ұлттың өкілі болды. Көріп отырғанымыздай, біздің елден Ресейге оқуға кетіп жатқандар тек орыс тілінде сөйлейтіндер ғана емес.
Неліктен қазақстандықтар отандық емес, ресейлік университеттерді таңдайды? Бұл екі негізгі факторға байланысты: қабылдаудың қарапайымдылығы және берілген білім сапасы. Сонымен қатар, Ресейдің жоғары оқу орындарында оқу құны көбінесе Қазақстандағы ЖОО-ға қарағанда арзан.
Әрине, егер біз жалпы демографиялық жағдайға сүйенетін болсақ, онда біздің республикадан көші-қон жыл сайын шамамен 250 мың адамды құрайтын халықтың өсуі аясында онша көп емес. Алайда, бір “бірақ” бар. Негізінен Қазақстаннан білімі бар адамдар кетеді, яғни ел білікті мамандардан айырылуда. Қарапайым тілмен айтқанда, біздің мемлекет ақылдыларынан айырылып жатыр. Оның бір себебі – халықтың нақты табысының біртіндеп төмендеуі. Осыған байланысты, талантты жастар болашағын шетелден іздеп, Қазақстаннан кетуден басқа амалы жоқ.
Өкінішке орай, қазіргі жағдайда ең білікті кадрлардың немесе жас талапкерлердің кетуі күшейе түседі. Бұл үдерісті елдің индустрияландырудың жаңа бағдарламасын енгізу және білім беру жүйесінде неолибералды реформаларды тоқтату, сондай-ақ ұлтшылдық қозғалыстардың өсуіне тосқауыл қою мүмкін болған кезде ғана, елдің әлеуметтік-экономикалық және саяси бағытын түзетуге бағытталған елеулі қадамдар жасап тоқтатуға болады. Тек осы жағдайда, әлеуметтік әділеттіліктің негізгі шарттары, тегін жоғары білімге қол жетімділік қамтамасыз етілгенде жағдайды тұрақтандырып, жаппай көші-қонды тоқтату туралы айтуға болады.
Саяси шолушы Нұрлан Фадеев, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
