Еліміздің көшбасшысы Қасым-Жомарт Тоқаев ресейлік әріптесі Владимир Путинмен телефон арқылы сөйлесті. Тараптар өзекті мәселелерді талқылап, елдердің түрлі қызмет салаларындағы бүгінгі өзара іс-қимылын бағалады. Қазақстан Президенті авиақұрылыс, автомобиль жасау, химия индустриясы және басқа да салаларда бірлесіп жүзеге асырылып жатқан жобаларға оң баға берді. Ол келесі айда Қазан қаласында қол қойылатын 2025 жылға дейінгі үкіметаралық экономикалық ынтымақтастық бағдарламасының маңыздылығын атап өтті. Сонымен бірге Ресей басшысы екі мемлекет арасындағы сауда-экономикалық, әскери-техникалық және сандық салаларындағы байланыстарды кеңейту қажеттілігін мәлімдеді. Бұдан басқа, президенттер ЕАЭО әлеуетін одан әрі нығайту бойынша бірдей көзқарасты атап өтіп, осы бағытта өзара тығыз қарым-қатынас орнатуға келісті.
Ресей біздің еліміздің басты сауда серіктесі болып табылады, қазір елдердің түрлі салалардағы ынтымақтастығы қарқынды дамып келеді. Мемлекеттер отын-энергетика және тау-кен металлургия кешендерінде, автомобиль жасауда, машина жасауда және т.б. өзара белсенді қарым-қатынаста. Бүгінгі таңда елдер билігі сауданың жаңа, соның ішінде шикізаттық емес бағыттары бойынша жұмыс істеп жатыр.
Әрине, коронавирус инфекциясы эпидемиясына байланысты әлемнің басқа елдердегідей, біздің еліміздің сыртқы саудасы да зардап шекті. Ол індетке дейін де жақсы деңгейде болмаған. Өткен жылы республиканың сыртқы сауда айналымы 11,5% 85 млрд долларға дейін қысқарды. Алайда, өткен жылы тауар айналымы 2018 жылмен салыстырғанда 3,2%-ға ғана жоғары болды, оның негізгі бөлігін импорт құрады, ол 18%-ға өсті, ал экспорт 5%-ға төмендеді. Биылғы жылы да басқа елдермен сауда көлемі төмендеп жатыр, экспорт та құлдырауда, жалпы импорт та, шамалы болса да, қысқаруда.
ҚР мен РФ арасындағы тауар айналымында Ресейден тауарлар импорты артып, біздің елден экспорттың қысқаруы байқалады. Онда біздің еліміз негізінен минералды шикізат, металдар мен тыңайтқыштар жібереді. Бұл елден бізге мұнай өнімдері, газ, азық-түлік, машиналар, қосалқы бөлшектер, жабдықтар мен құрылыс материалдары келеді. Бұл Ресейде неғұрлым кеңейтілген дайын өнім ассортименті болғандықтан, ал біздің экспортта шикізат компоненті басым. Осы жылдың басында Ресей Қазақстанға одан да көп экспорттай бастады. Атап айтқанда, біздің елге экспорт 34%-ға өсті. Біздің ел мен Ресейді сауда қатынастарынан басқа, қауіпсіздікті қамтамасыз ету, экстремизм мен терроризмге қарсы күрес, ортақ жобаларды іске асыру саласындағы өзара іс-қимыл байланыстырады. Сондай-ақ, Ресей Федерациясы республикаға белсенді түрде қаражат инвестициялайды.
Қазақстанға тауар айналымын арттыру үшін шығарылатын өнім түрлерін кеңейтуі керек. Сонымен бірге, республиканың логистикалық әлеуетін пайдаланып, Ресейден Қытайға бірлескен тауарлар экспортын жолға қою қажет. Ресей билігімен бірге минералдық шикізат және металдар сияқты кейбір өнім түрлерін экспорттау саласындағы саясатты үйлестіруге болады. Бізде ОПЕК + аясында осындай ынтымақтастық бар.
ЕАЭО-мен сауданың қазіргі құрылымын сынаудың қажеті жоқ, өйткені Қазақстан экономикасының шикізаттық бағытына Одақ та, Ресей де кінәлі емес. Нақты өзгерістер мен бұрынғы экспорттық модельден кету қажет, бұл бірлескен индустриялық жобаларды жүзеге асырып, өндірістік кооперацияны дамыту жағдайында ғана мүмкін болады, соның арқасында елдердің сауда қатынастары түбегейлі өзгереді. Сондықтан Қазақстан жаңа кезеңге өтіп, жаңғыртуды жүзеге асыру үшін Ресеймен барлық бағыттарда ынтымақтасып, интеграциялық процестерді тереңдетуге қатысуы қажет.
Ибраева, саяси шолушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
