Қазақстанда тау-кен өнеркәсібі көрсеткіштерінің төмендеуі жалғасуда. Осы жылдың басынан бері өнеркәсіп өндірісінің индексі өткен жылғы қаңтар деңгейінің 90%-ын құрады. Бұл өткен жылмен салыстырғанда, тау-кен өндірісі саласында өндіріс көлемінің көрсеткіштері төмендеп келе жатқан сегізінші ай. 2021 жылдың қаңтарында оның 4%-дан астам төмендегенін байқауға болады.
Өнеркәсіптің құлдырауының басты себебі – мұнай өндірудің қысқаруы. Ресми ақпарат бойынша, қаңтар айында мұнай өндіру шамамен 6 миллион тоннаға тең болды, бұл өткен жыл кезеңімен салыстырғанда 1 миллионға аз. Өндіру деңгейінің мұндай төмендеуін ОПЕК + шарты аясында алған міндеттемелер бойынша шикізат өндіруді қысқаруға байланысты деп түсіндіруге болады. Қазіргі уақытта Қазақстанда өндіру көлемі 2016 жылғымен тең.
Өңдеу өнеркәсібі, керісінше, қарқын алып келеді, бірақ оның қарқыны өндіруші сектордағы жағымсыз трендтерді өзгерте алмайды. Ағымдағы жылдың бірінші айында өңдеу саласындағы өнеркәсіп өндірісінің өсімі 3% болды. Алайда, бұл ең жақсы көрсеткіштен алыс. Өткен жылы ИПП-ның өсуі шамамен 4%-ды құрады, ал егер желтоқсандағы көрсеткішпен салыстырсақ ол 22,9%-ға азайды.
Бәрінен бұрын Қазақстанда елдің сегіз өңірінде өнеркәсіптің төмендеуін байқауға болады. Ең көп қысқартулар мұнай өндіретін аймақтарда болды. Атырау облысында – 82,3%, Қызылорда облысында – шамамен 95%, Маңғыстау облысында – шамамен 96%. Сондай-ақ, Павлодар және Қарағанды облыстарында металл кенін өндіру көрсеткіштері төмендеді. Батыс Қазақстан облысында газ өндірісі төмендеді. Ақтөбе облысында өндірілген мұнай, кен және концентраттар көлемінің, ал Түркістан облысында – уран кенінің төмендеуі байқалады.
Экономиканың шикізат моделі өндірілген қазбаларды экспорттауға толығымен тәуелді болғандықтан, оларды өндірудің төмендеуі ЖІӨ-ге және валюталық түсімге әсер етеді. Алайда, өндіруші сектор Қазақстанның үштен екісіне тиесілі емес, бірақ осы теріс үрдістердің барлығы Ұлттық қор мен Ұлттық Банктің резервтерін азайтады. Бұл жаңа индустрияландыру қажеттігінің тағы бір дәлелі, ал ол ЕАЭО шеңберінде бірлескен өнеркәсіптік жобаларынсыз мүмкін емес.
Мақсат Нұрғалиев, саясаттанушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін.
Сурет: novosti-dny.ru
