ОПЕК + мүше мемлекеттері мұнай өндірудің жалпы деңгейін арттыру туралы шешім қабылдады. Бұл ақпарат сәуір айының басында айтылды. Бастапқыда сарапшылар Еуроодаққа жаңа локдаун енгізуді, вакциналаудың баяу қарқынын және наурыз айында мұнайдың әлемдік бағасының төмендеуін ескеріп, ОПЕК+ қатысушылары қара алтын өндіруді арттырмайды деп болжалды. Осыған байланысты олар ұйым мүшелері мұнай өндіруді арттырмайтынына сенді.
Осы айдың басында Сауд Арабиясы бұл мәселеге қатысты көзқарасын өзгертіп, қолдау алды. Сауд Арабиясының Энергетика министрлігінің басшысы Абдель Азиз бен Сальман қатысушы елдермен кездесу алдында осы тақырыпта америкалық Энергетика министрі Дженнифер Гранхолммен телефон арқылы сөйлесті. Біраз уақыттан кейін Ресей президенті Владимир Путин осы елдің мұрагер ханзадасы Мұхаммед бен Сальманмен сөйлесті. Ресей және Штатпен келіссөздерден кейін Сауд Арабиясы өзінің алғашқы шешімін өзгертті.
Атап айтқанда, ОПЕК+ елдері өкілдерінің кездесуінде Абдель Азиз бен Сальман мұнай өндіруді ұлғайтуды ұсынып, бұл ұсыныс қолдау тапты. Отырыс аясында тараптар алдағы екі айда тәулігіне 350 мың баррельге, шілде айында тағы 441 мың баррельге өндірісті ұлғайтуға шешім қабылдады. Сонымен бірге саудтықтар өндірісті өз еркімен қысқартуды тоқтатады. Келесі айда олар тәулігіне қосымша 250 мың баррельге, маусымда – 300 мыңға, шілдеде – 400 мыңға өндірісті ұлғайтатын болады. Нәтижесінде, көп ұзамай елдер нарыққа тәулігіне 2 миллион баррель қайтарады, асады, бұл індетке дейінгі әлемдік тұтынудың шамамен 2 пайызын құрайды.
Ресей мен Қазақстан бұған дейін сәуір айында тәуліктік өндірісті 130 және 20 мың баррельге арттыруға мүмкіндік алды, сондықтан келесі екі айда олар басқа қатысушыларға қарағанда мұнай көлемін баяу арттырады. Біздің еліміз мамыр айында тәулік сайын 1,463 миллион баррель, маусымда — 1,469 миллион, шілдеде — 1,475 миллион өндіреді, бұл туралы Энергетика министрлігіне айтты.
Халықаралық нарықта елдердің қара алтын өндіруді ұлғайту туралы жаңалықпен бірге бағаның өсуі қатар келді. Саудтықтар өндірістің ұлғаюы сыртқы нарыққа қалай әсер ететіні туралы пікірімен бөлісті. Олардың айтуынша, мұнай өндіру өсімінің бір бөлігі мұнай өнімдеріне ішкі маусымдық сұранысқа өтеледі, ол кондициялау кезінде энергия тұтынудың артуына байланысты көтеріледі. Басқаша айтқанда, қосымша өндірілетін мұнай сыртқы нарыққа шықпайды. Сарапшылардың пікірінше, мұнай құнының өсуі әлемдік қорлардың азаюымен және ауыл шаруашылығының маусымдық қажеттіліктерімен байланысты.
Мұндай жағдаят мұнай кірістерінің өсуін білдіреді, бірақ белгілі кен орындарына ірі инвестициялар қажет ететін жағдайда Қазақстан үшін өндіру көлемін елеулі ұлғайту проблемалы болады. Сондықтан да Қазақстан Президенті мен Үкіметі Батыс өндіруші компанияларын экологиялық төлемдерден босатып, осындай капитал салымына қол жеткізу мақсатында салық жеңілдігін ұсынады. Бұл кірісті арттыруға және тапшы Ұлттық қор мен бюджетті қажетті валюта қаражатымен толтыруға қабілетсіз мұнай өндіру секторының өсуіне шектеулер тудырады.
Нұрасыл Әлиев, экономикалық бақылаушы, арнайы «Эхо Қазақстана» үшін
