Бірқатар отандық экономистер, күрт девальвацияға алып келетін, теңгені жасанды қолдаудан бас тартудың түбегейлі неолибералды шараларын ұсына бастады. Олардың пікірінше, Қазақстан қор биржасында Ұлттық қордан трансферттерді айырбастауды тоқтату валюталық ұсыныстың 40%-ға азаюына ықпал етеді және шикізаттық емес салада жұмыс істейтін кәсіпорындардың экспорттық түсімдері есебінен ғана қолдау табатын болады. Менің ойымша, бұл теңгенің әлсіреуіне әкеледі, бір доллар үшін шамамен 600 теңге .
Алайда, осы жылдың басынан бастап қазіргі бағамды сақтау үшін үлкен қаржы құюдың бұрынғы саясаты жалғасып келді. Мәселен, қаңтар айында Ұлттық қордан қазынаға трансферттерді қамтамасыз ету үшін 700 миллион доллардан астам қаражат сатылды. Сондай-ақ, квазимемлекеттік сектор 200 миллион доллардан астам қаражат алды. Мұндай шаралар Ұлттық Банкке ішкі валюта нарығындағы интервенциядан бас тартуға көмектесті.
Қазақстанға Азия даму банкінің 0,9 миллиард доллар эквивалентіндегі қаржысы түсті, оның сомасы 0,1 миллиард долларға тең сыртқы борышты төлеуге арналған шығыстар, Ұлттық Банктің резервтері 12 миллиард доллардан астам, ал абсолюттік мәнде 266 миллион долларға өсті. Алайда, қаражаттың түсіп жатса да, валюталық активтер әлі де 2006 жылдың ортасындағы деңгейде және қысқаруда.
Әзірге алтын сату жағдайды ұстап отыр, бірақ бұл ұзақ мерзімге емес. Өйткені, қазір қымбат металдың бағасы тұрақты емес. Осындай тұрақсыздықтың әсерінен Ұлттық Банктің алтын активтері 2020 жылдың соңында қыркүйек пен қараша айларында төмендеді. Бұл құлдырау Ұлттық Банктің ақша активтерінің қаңтар айындағы өсімінен асып түсті. Нәтижесінде оның жалпы алтын-валюта резервінің жалпы көлемі 0,1%-ға – 35 миллиард 595 миллион долларға дейін, абсолюттік мәнде – 43 миллион долларға азайды.
Сондықтан біз әлі де Ұлттық банктің теңге бағамын қолдау мақсатында белсенді қаржы құюға бағытталған саясатының куәгері боламыз. Бірақ Ұлттық Банк пен Ұлттық қор активтерін тұтынуына байланысты Үкімет теңгені арзандату, девальвация жолымен жүреді. Ұлттық валютаны барынша төмендетуге шақыратын неолибералдардыкі дұрыс емес, өйткені бұл ішкі инфляцияны және қымбатшылықты тудырады, өйткені Қазақстанның өзі іс жүзінде ештеңе өндірмейді. Мұны біртіндеп құлдырауға жақындаған шикізат моделінің дағдарысынан анық байқауға болады.
Болат Нұрғалиев, саясаттанушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
Сурет: regnum.ru
