Коронавирустық инфекцияның індеті 300 мыңға жуық адамды қамтып, Қазақстанға қатты соққы болды. Наурызда жұқтырғандар саны 5,1 пайызға – 29,6 мың адамға дейін өсті. Біздің билікке қарағанда, Өзбекстан оған жақсы дайындалды. Денсаулық сақтау жүйесіне салынған инвестицияны екі есеге арттырса да, біздің республика бұрынғысынша көрші елдерден төмен.
Коронавирус біздің денсаулық сақтау саласындағы бұрынғы проблемаларды ашты, шынында тек Қазақстанда ғана емес, басқа елдерде де. Қаржы мәселелері қазір бірінші орынға шықты. Өткен жылы мемлекет денсаулық сақтау мен әлеуметтік қызметтерге 2019 жылмен салыстырғанда 2,2 есе көп инвестиция салып, 305 миллиард теңгеден астам қаражат бағыттады. Рас, егер ЖІӨ алсаңық, онда одан инвестициялар, тек 0,4 пайыз, аз болды Өзбекстанда ЖІӨ-ден денсаулық сақтауға салымдардың үлесі – 1 пайыз.
Біздің жағдайымыз оңтүстіктегі көршімізге қарағанда нашар, ал өлім-жітім бойынша Қазақстанда ол әлдеқайда жоғары болды. Өткен жылдың қаңтар-желтоқсан айларында біздің республикада 162,5 мыңнан астам адам қайтыс болды, бұл 2019 жылмен салыстырғанда 22,1 пайызға көп. Осы уақыт ішінде Өзбекстанда 176 мыңға жуық адам қайтыс болды, бірақ бұл елде халық саны біздікіне қарағанда 1,8 есе көп. 2019 жылмен салыстырғанда өлім саны 15,5 пайызға артты. Өлім-жітім арасындағы айырмашылық 3,5 болды.
Пандемияға дайындық деңгейі және оған реакциясы бойынша Өзбекстан денсаулық сақтау саласындағы қауіпсіздіктің жаһандық рейтингінде 138-ші орынға шықты. Рейтингке барлығы 195 ел қатысты, Қазақстан онда 143-ші орында.
Сонымен қатар, Өзбекстан Республикасы медициналық қызметкерлерге, ҚР-ға қарағанда, айтарлықтай үстеме ақы беріп, өзін әлеуметтік мемлекет ретінде көрсетті. 2020 жылы коронавирус індеті жарияланған кезде, біздің елде де, көрші билік те медицина қызметкерлерін ынталандыруға бағытталған шаралар қабылдады. Алайда Өзбекстанда медицина қызметкерлеріне үстеме ақы, Қазақстанға қарағанда, әлдеқайда жоғары болды. Шавкат Мирзиев сол кезде пандемиямен күрес кезінде жұқтырғандармен байланыста болған және науқастар орналастырылған нысандарда жұмыс істейтін өзбекстандық дәрігерлер ай сайын үстемақы түрінде 2,7 мың доллар, медбикелер мен зертханашылар — 1,6 мың доллар, санитарлар — 1,1 мың доллар, басқа медициналық қызметкерлер — 530 доллар алатынын хабарлады.
Асқар Мамин біздің медицина қызметкерлері 3 ай ішінде 1,9 мың доллар, 947,5 және 473,7 доллар көлемінде қосымша төлемдер алатынын, оның мөлшері медициналық қызметкер қайндай қауіпті аймақта жұмыс істейтініне байланысты екенін айтты. Бірақ бізде мұнда да онша жақсы болмады, Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі бірнеше рет олардың төлемдеріне байланысты миллиондаған долларлық бұзушылықтар туралы хабарлады.
Туу көрсеткіші бойынша да, жалпы өмір сүру ұзақтығы бойынша да көршіміз Қазақстанды басып озды. Өткен жылы ҚР-да 425,5 мыңнан астам адам дүниеге келді, туу коэффициенті 22,4 құрады. ӨР-да осы уақыт ішінде туылғандар саны 734,1 мыңға дейін өсті, бұл ретте туу коэффициенті – 24,6. Біздің елімізде өмір сүру ұзақтығы 2019 жылы 73,2 жасты, Өзбекстанда – 73,6 жасты құрады.
Бұл адами дамудың басты өлшемдері мен индекстері бойынша Қазақстаннан озып бара жатқан Өзбекстанның сапалық айырмашылықтарын көрсетеді. Жекешелендіруге және неолибералды реформаларға ұшырамаған денсаулық сақтау жүйесіне бюджеттің дұрыс бөлінуі әлдеқайда жақсы нәтиже көрсетті. Жоғары технологиялық өндіріс, атом энергетикасының қарқынды дамуы нәтижесінде көрші республика индустриялық жаңғырту қарсаңында, бұл оны өңірдегі дамыған өнеркәсіптік державаға айналдырады. Біз, өкінішке орай, қазіргі неолибералдық бағыт,. шикізаттық экономикамен барлық көрсеткіштер бойынша төмен түсіп барамыз.
Тұрар Кәрімов, саяси шолушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
