Осы жылдың 1 қыркүйегіндегі жағдай бойынша 9,9 мың адам тарихи отанына оралып, қандас мәртебесін алды. 1991 жылдан бастап республикаға барлығы 1 млн 67,2 мың этникалық қазақ оралды, деп “ҚазАқпарат” ХАА ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің баспасөз қызметіне сілтеме жасап хабарлайды.
Ағымдағы жылы Қазақстанға келгендердің жартысынан астамы (59,1%) Қытайдан, 25,6% Өзбекстаннан, 8,8% Түркіменстаннан, 3,5% Моңғолиядан және 3% басқа елдерден келгендер болып табылады.
Келген этникалық қазақтар негізінен Алматы (54,6%) және Маңғыстау (12,7%) облыстарында, сондай-ақ Нұр-сұлтан (4,1%) және Шымкент (3,1%) қалаларында қоныстанды.
“Келгендердің ішінде еңбекке қабілетті жастағы адамдардың 60% – дан астамы және зейнеткерлердің тек 5% – ы ғана. Қандас мәртебесін алғандар Қазақстан азаматтарымен қатар халықты жұмыспен қамту орталықтары арқылы жұмыспен қамтудың жол картасы шеңберінде іске асырылатын жобаларда жұмыс таба алады”, – деп атап өтті ҚР ЕХӘҚМ Еңбек, әлеуметтік қорғау және көші-қон комитетінің көші-қон процестерін мониторингтеу басқармасының басшысы Дастан Айтқұлов.
2019 жылдың ұқсас кезеңінде 9,6 мыңға жуық этникалық қазақ қандас мәртебесін алды, олардың 53% – ы Өзбекстаннан, 26% – ы ҚХР-дан, 21% – ы Монғолиядан, Түркіменстаннан және басқа елдерден келді.
Естеріңізге сала кетейік, 2020 жылғы 13 мамырда Мемлекет басшысы “Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне көші-қон процестерін реттеу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы”Қазақстан Республикасының Заңына қол қойды.
Заңмен “оралман” ұғымы “қандас”сөзіне ауыстырылды. “Оралман” сөзі “тарихи отанына оралған”, “репатриант”дегенді білдіреді. 1997 жылғы көші-қон туралы заңда “оралмандар” термині Қазақстан Республикасы егемендік алған кезде оның шегінен тыс жерде тұрақты тұрған және Қазақстанға тұрақты тұру мақсатында келген ұлты қазақ шетелдіктер немесе азаматтығы жоқ адамдар ретінде айқындалған. Ал “қандас” сөзі қазақ тілінен “қандас”, “басқа ру”деп аударылады.
Этникалық репатрианттардың бір мезгілде тұрақты тұруға және Қазақстан азаматтығын алуға рұқсат алуға құжаттарды тапсыру құқығы заңды түрде бекітілген. Бұдан басқа, қоныс аударушыларды орналастыру, жұмысқа орналастыру және бейімдеу бойынша әлеуметтік қызметтер кешенін ұсыну мақсатында оралмандарға ғана емес, қоныс аударушыларға да бейімдеу және ықпалдастыру қызметтерін көрсету орталықтарының функциялары кеңейтілетін болады.
