Қаңтар айының басында Қазақстан Әділет министрлігі молдавиялық олигархтар Анатолий мен Габриэль Статилерді Люксембург округтік сотында жеңгені туралы хабарлады. Содан кейін сот 2017 жылы салынған қазақстандық активтерді уақытша тыйым салуды ұзарту туралы өтінішті қабылдамады да, осы бапқа қатысты тергеу аяқталғанға дейін сот ісін тоқтата тұру туралы шешім қабылдады.
Қазақстандық тарап Статиді қылмыстық құқық бұзуды деп, атап айтқанда, газ өңдеу зауытын салу құнының сметасын асырып, тиісінше осы сметаны негіздеу үшін қолдан жасалған құжаттаманы пайдаланды деп айыптауға тырысуда. Сонымен қатар, Молдавия кәсіпкерлері алаяқтық әрекеттерден алынған ақшаны заңдастыруға әрекет жасады деп айыпталуда. Алайда, Қазақстанның басқа юрисдикциялардағы сот талқылауларының тәжірибесін ескере отырып, Статидің кінәсін еуропалық соттарда дәлелдеу мүмкіндігі, өкінішке орай, аз.
Люксембургтің өзі-молдавиялық олигархтар халықаралық арбитраждың шешімін орындауға тырысатын негізгі юрисдикция. Оны Әділет министрлігі де мойындады, бұл жаңалық емес, 2017 жылғы соттың шешіміне сәйкес Люксембургте Eurasian Resources Group LLC, ArcelorMittal SA, Cameco Luxembourg SA және Tengizchevroil Finance Company LLC сияқты компаниялар қамауға алынды. Басқаша айтқанда, Статимен дау-дамайға байланысты Қазақстан Люксембургте стратегиялық активтер: түсті металдарға, болатқа, уранға және мұнайға қатысты нақты заңды бақылаудан айырылды.
Бүгінгі таңда Стати ісінде Қазақстанның басты қарсыласы олигархтардың өздері емес, Argentem Creek-тің кәсіби американдық қаржыгерлер командасы болып табылады. Бұл компанияның, айтпақшы, біздің елімізде мұнай-газ активтерін дамытуды қаржыландыру үшін Tristan Oil шығарған облигациялары бар.
Американдық қаржыгерлер мен Әділет министрлігінің күресі жанжалды болуға уәде береді, өйткені Стати өкілдері бұл үшін Тристангейт сайтын құрды. Бұл порталда Қазақстан дауына байланысты жаңалықтар мен құжаттар және мақалалар орналастырылған.
Бұл Стати ісімен АҚШ-тың айналысып жатқанын көрсетеді, Argentem Creek америкалық қаржыгерлері арқылы жанама түрде қажетті саяси жеңілдіктер алу және интеграциялық процестердің қарқынын төмендету мақсатында Нұр-Сұлтанды бопсалауда. Бұған дейін Люксембург пен Бельгияда жалпы алғанда 6 миллиард доллардан астам сомаға қазақстандық активтер тұтқындалғаны, ал Ұлттық қордың активтері Нью-Йорк банкінде қайтадан тұтқынға алу қаупінде тұрғаны туралы ақпарат болған. Ең сенсациялық нәрсе, Қазақстан заңды түрде пайдалы қазбалардың көп бөлігін өндіруге бақылауды жоғалтты. Сондай-ақ Вашингтонның жақын арада басқарушы элитаға қысымы күшейе түсетінін күтуге болады.
Жанболат Шолпанов, саясаттанушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
