Жақында орыс аудармасында американдық зерттеуші Сара Камеронның ” Аш дала. Аштық, зорлық-зомбылық және кеңестік Қазақстанның құрылуы”. Бұл кітап аштық жылдарындағы республикамыз туралы “шындықты” көрсетеді деп саналады. Шын мәнінде, бұл контекстен алынғанған құжаттар үзіндісі мен сөз тіркестері арқылы тарихты бұрмалаудың нақты мысалы. Басқаша айтқанда, таза бұрмалау.
Кітапты парақтай отырып, төмендегілер бірден көзіме түсті.
“10 қарашада крайком (КОКП облыстық комитеті) бірнеше күн бұрын Украина және Кубанның аш тұрғындарына қарсы қолданылған лаңкестік әдістерді саналы түрде пайдаланып, республиканың жекелеген аудандарын қара тақтаға енгізу туралы шешім қабылдады. Ал 21 қарашада Сталиннен жеделхат келді, онда “Қазақстанда астық дайындау күрт құлдырап, дайындаманың нақты тоқтауына әкеледі” делінген. Сталин Өлкелік және Қазақ Халық Комиссарлары Кеңесі “қуғын-сүргін жолына көшуі керек” деген түсінік берді. Сайып келгенде, республиканың 31 ауданы қара тақтаға ілікті”.
Яғни, автор Сталин Қазақстанда репрессияны талап еткенін, ал “қара тақта” лаңкестік әдістерінің бірі екенін айтады. Алайда, іс жүзінде бәрі басқаша болды. 1931-1932 жылдары қандай да бір колхозда жұмысшылар астық дайындау жоспарын орындамаса немесе салық төлемесе, саудаға уақытша тыйым салынған, осы шешім “қара тақта ” деп аталды, Осылайша, КСРО-да мемлекеттік тапсырысты айналып өтіп, бидайдың заңсыз ұрлануымен күресті. Сондықтан шаруалардың болуының себебі “қара тақта” деп санау ақылсыздық
Бір қызығы, Камерон кітабында қол жетімді емес дереккөздерге сілтемелер бар және кез-келген адам олармен таныса алмайды. Бірақ американдық автор бұрынғы КСРО елдерінде тарихты жақсы көретіндер аз деп есептейді. Кейбір дереккөздер қол жетімді және олар кітапта жазылғаннан мүлдем басқаша.
Мысалы, 1932 жылғы 21 қарашадағы Камеронның “туындысында” айтылған Сталиннің жеделхаты “қуғын-сүргін жолына” көшуге шақыру емес, тек БККП(б) Қазкрайкомның екінші хатшысы Кахианидің Қазақ Өлкелік комитеттің және ҚазССР ХКК-нің астық дайындау жөніндегі өкімдеріне қатысты наразылығын білдірген жеделхатына жауап болды. Жеделхат хат алмасудың бір бөлігі, түпмәтіннен үзіндісін алу мұрағаттық құжаттарды пайдалану ережелерін өрескел бұзу болып табылады.
Жеделхаттың өзі өте қысқа, бірақ Камерон кітабының мазмұнына мүлдем қайшы келетіндіктен, оны толығымен алмаған.
Жеделхатта Сталин Кахианидің Қазақстандағы астық дайындау ісіне наразылығы басқа жағдайларда орынды болар еді деп мәлімдейді. Кахиани соңғы уақытта Қазақстанда астық дайындау күрт төмендеп жатқанын және дайындау жоспары барынша қысқарғанына қарамастан, ал жоспар бойынша қарыз он миллион пұт белгісіне жеткеніне қарамастан, іс жүзінде астық дайындаудың тоқтатылуына алып келетінін ескермеді. Сталин мұндай жағдайда, ең алдымен, ұсақ буржуазияның тұтқында жүрген және астық дайындауды кулактық іріткіге айналдырған аудандардағы және одан төмен аймақтардағы коммунистерге соққы беру керек деп жазады.
Сталин Өлкелік комитеттің репрессия жолына көшуден басқа амалы болмағанын айтады. Бірақ іс тек репрессиямен шектелмеуі мүмкін, сондықтан кең түсіндіру жұмыстары қажет.
Мұнда біз Сталиннің қуғын-сүргін туралы Өлкелік комитеттің шешімін кешіргенін, жағдайдың қайталануын болдырмау үшін түсіндіру жұмыстарын жүргізуді талап еткенін және шаруаларға емес, жергілікті коммунистерге қысым жасауды айтқанын көреміз. Яғни, жеделхаттың мағынасы Сара Кэмеронның контекстен екі сөз тіркесін алып тастаған жазғанына мүлдем қайшы келеді.
Яғни американдық зерттеуші өз кітабында барлық фактілерді бұрмалап, жалған ақпарат таратты.
АҚШ пен батыс елдерінің Қазақстандағы және Орталық Азиядағы бүлдіргіш идеологиялық қызметі тарихты қайта жазуда декоммунизация және дерусификация үдерістеріне бастамашылық ету және оларды ынталандыру болып табылады. Сондықтан Вашингтон, украиндық әріптестерін толығымен қолдайтын “Ақ жол” мен қазақ ұлтшылдарының “Ашаршылық” туралы заң қабылдау әрекеттерін қолдайды. Осы бұрмалаулардың мақсаты посткеңестік кеңістіктегі қазіргі интеграциялық процестерге максималды жағымсыз жағынан көрсету үшін тұтастай КСРО-ның беделін түсіру болып табылады
Саяси шолушы Нұрлан Фадеев, арнайы “Эхо Казахстана” үшін.
Сурет: ria.ru
