Бейбіт келіссөздерге шақырылғанына қарамастан, армян-әзірбайжан қақтығысы күшейе түсуде. Осыған байланысты Таулы Қарабақтағы соғыс әрекеттері Қазақстанға және Орталық Азияның басқа да елдеріне әсер ете ме деген сұрақ туындайды.
Осы мәселені қарастыра отырып, Қарабақтағы қарулы қақтығыстың – Әзірбайжан әскери қызметшілерінің бүкіл шектесу сызығы бойынша қарқынды атыстың орын алу себебінен бастайық. Ұжымдық қауіпсіздік шарты ұйымының қолдауын ескере отырып, Әзірбайжанның өзі Арменияға қарсы алғашқы соққыны жасауға батылы жетер мен екен. Оған осындай шешуші қадам жасауға көмектескен болуы мүмкін.
Меніңше, Таулы Қарабақта басталған ұрыс Түркияның қатысуынсыз емес. Себебін айтсам. Қазақстан мен Ресейді қоса алғанда, бірқатар елдер қақтығысып жатқан елдерді бейбіт келіссөздерге шақырса, Түрік тарапы отқа май құйып, Әзірбайжанның жеңіске жетуіне көмектесетінін мәлімдеді.
Түркия Республикасы Сыртқы саясат ведомствосының басшысы Мевлют Чавушоғлының: “Әзербайжанға жасалған шабуылдарды біз Түркияға жасалған шабуыл деп санаймыз. Бауырлас Әзірбайжанға көмектесу үшін бәрін жасаймыз. Соңында ол жеңеді” – деген ашық мәлімдемесі менің дәлелдерімді растайды.
Таулы Қарабақта “зеңбіректер зулағанға” дейін екі апта бұрын Нахичеван автономиясында Түркия мен Әзірбайжанның екінші бірлескен әскери жаттығулары өтті. Түрік Тарапы Қарабахқа соққы беруі үшін Әзірбайжан армиясын алдын-ала дайындағанға ұқсайды.
Сонымен қатар, 29 қыркүйекте Ереван Су-25 шабуылшысының ұшқышын Түркия атып өлтіргенін мәлімдегенін ескерген жөн. Армения қорғаныс ведомствосының баспасөз хатшысы Шушана Степанянның айтуынша, түрік жауынгері Әзірбайжанның Гянджа қаласындағы әуежайдан әуеге көтерілді. Алайда Түркия Республикасы мен Әзірбайжан өз тарапынан армян ұшағын шабуылдауға қатысы жоқ екенін айтады.
Түркия мен Әзірбайжан ұзақ уақыт серіктес болып келеді, бірақ егер кеңірек қарасақ, онда Закавказье мемлекеттері арасындағы қақтығысты ынталандыру арқылы Түркия өз проблемаларын шешуге тырысады.
Менің ойымша, Түрік тарапы Әзірбайжан мен Армения арасындағы шиеленісті ескере отырып, Ресей Федерациясына қысым жасау немесе жағдайын байқап көру үшін Қарабахта ұрыс қимылдарын бастауы мүмкін.
Бұл жағдайда Әзірбайжанның Таулы Қарабақтағы әскери қақтығыстағы жеңісі немесе тактикалық жетістіктері автоматты түрде Түркияның оңтүстік Кавказдағы позицияларының күшеюіне, оған сәйкес Ресейді аймақтан шығаруға тырысатын Батыс күштерінің күшеюіне әкеледі.
Қазақстан мен Орталық Азия үшін бұл пантүркілік ұйымдар мен идеологияның ықпалының өсуіне әкеледі. Шын мәнінде, қақтығыстың одан әрі ушығуына шақырған Түркия Кавказ бен Орталық Азиядағы АҚШ пен Батыстың қолшоқпарына айналуда. Бұл жағдайда Қазақстан жұртшылығы мен билігі Мәскеудің бітімгершілік күш-жігеріне жан-жақты қолдау көрсетіп, Анкараның агрессивті риторикасына көнбеуге тиіс.
Армения-Әзірбайжан қақтығысын Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйымы елдерінің қатысуымен келіссөз ғана шеше алатындығын қосқым келеді. Бұл мәселені әскери жолмен шешуге тырысу тығырыққа тірелтеді және қақтығыстың ушығуына мүдделі Батысқа ғана пайда әкеледі.
Саяси шолушы Нұрлан Фадеев, арнайы «Эхо Казахстана» үшін.
