Коронавирус індеті Қазақстан экономикасының барлық салалары соққы берді. Оның барлық жағымсыз салдарын мұнай саласы сезді. Мұнай – біздің республикамыздың он жылдан астам уақыт бойы экспортқа шығарылып келе жатқан басты тауары. Алайда, бүгін “қара алтын” бұрынғыдай көп табыс әкелмейді.
Ұлттық экономика министрлігі жанындағы Статистика комитетінің ресми деректері ағымдағы жылдың сегіз айында біздің еліміз 31,8 миллиард долларға тауар экспорттағанын көрсетеді, бұл 2019 жылғы көрсеткіштен 15,7%-ға аз.
Сыртқы сауданың негізгі қарқынын шикі мұнай экспорты айқындайды. Шілде айында ол бұрын-соңды болмаған 724 миллион долларға дейін төмендеді. 2016 жылдың басынан бері Қазақстан алғаш рет 1 миллиард долларға да өнімді сата алмады. Егер өткен жылдың шілдесімен салыстырсақ, онда мәмілелер көлемі 3,3 есе төмендеді.
Тамыз айында жағдай біршама – 1,3 миллиард доллар – жақсарды. Бір жағынан, бұл үш айдағы максималды көрсеткіш, ал екінші жағынан, бірінші жартыжылдықтың орташа деңгейінің жартысына ғана жуық.
Мемлекетіміз осы жылдың сегіз айында “қара алтынды” 17,1 миллиард долларға экспорттады. 2019 жылмен салыстырғанда мұнайшылар 4,4 миллиард долларға кем алды.
Осындай статистикалық деректерді ескере отырып, біздің еліміз әлемдік шикізат бағасының құлдырауы жағдайында өзіне пайдасыз экспорттық экономика моделінен кетуі керек деп сеніммен айтуға болады.
Мұны бірлескен индустриялық жобалары бар неғұрлым қуатты Одаққа айналуға тиіс Еуразиялық экономикалық одақ шеңберінде интеграцияның неғұрлым терең дәрежесі арқылы ғана жасауға болады. Әрине, бірыңғай валютасыз, ортақ банксіз, ұлтүсті үкіметсіз және жоспарлы органдарсыз шикізаттық экономикадан алшақтауды жүзеге асыру мүмкін болмайды.
Сондықтан билік алдында біздің пайдалы қазбаларымызды экспорттауға құрылған қазіргі жүйенің толық күйреуін болдырмау үшін, посткеңестік кеңістікте экономикалық қана емес, саяси интеграция процестерін арттыру және жеделдету міндеті тұр.
Саяси шолушы Нұрлан Фадеев, арнайы “Эхо Казахстана” үшін.
