Қазақстан күтпеген жерден АҚШ-тағы президенттік сайлау жарысының айналасындағы ақпараттық алаңның белсенді қатысушысы болды. Жақында британдық Daily Mail таблоид америкалық президенттікке кандидат Джо Байден мен оның ұлы Хантердің қазақстандық бизнесмен Кеңес Рақышев пен Ұлттық қауіпсіздік комитетінің басшысы Кәрім Мәсімовпен бірге түскен суретін жариялады. Сонымен қатар, басылым Байден Ракишевке 2012-2014 жылдары АҚШ-тағы байлығын орнықтыруға көмектесті деп жазды.
Мұндай жарияланым Қазақстанның да, басқа елдердің де сарапшылар тобы арасында көптеген сұрақтар туғызды. Кейбір ойшылдар АҚШ-тағы президенттік сайлау біздің республикамыздың дамуына айтарлықтай әсер етуі мүмкін деп санайды. Мен олармен келісемін, өйткені егер сайлау қорытындысы ұзаққа созылса, доллар бағамы теңгеге қатысты құбылмалы болады.
Ал, Америкадағы сайлаудың ұзаққа созылу мүмкіндігі өте жоғары. Дональд Трамп жеңілген жағдайда нәтижеге қарсы таласатынын айтқан. Байденнің де жай ғана бас тартуы екіталай. Айтпақшы, ол Трампқа – біздің мемлекетіміздің басты стратегиялық серіктесі – Ресеймен қарым-қатынасты қатаң жүргізу керек деп мәлімдеген. Яғни, егер президенттік орын оған тисе болса, онда Қазақстан халықаралық қатынастарда жаңа шиеленістерге тап болады. Өйткені, Вашингтон интеграциялық процестердің қарқынын төмендетуді, тіпті Мәскеумен алшақтықты талап ете отырып, Нұр-Сұлтанға да қысым жасайды.
Сонымен қатар, АҚШ-тағы сайлау науқаны жаһандық қайта құру процесін бастауы мүмкін. Бұрынғы КСРО елдері үшін бұл егемендендіруде және Батыстың ықпалынан біртіндеп кетуде көрініс табады. Иә, посткеңестік мемлекеттер тәуелсіз және өз экономикаларының даму деңгейіне қарай Дүниежүзілік сауда ұйымының ережелерін орындайды. Алайда, бір “бірақ” бар. Барлық ережелер іс жүзінде бірдей. Егер олар болмаса ше, елестетіп көріңізші? Бұл жағдайда жаңа ережелер мен орталықтар пайда болады.
Қалай болғанда да, қазақстандық олигархтардың Байденнің жанұясымен қылымсуы демократтардың жеңіске жетуіне үміттеніп, элитаның бір бөлігі жаңа батыс әлемі тәртібіне қосылуға және одан қандай да бір дивидендтер алуға ұмтылысын көрсетеді. Бірақ бұл тығырыққа тірелтетін жол. Қазақстан қаржы саласында Батыстың ықпалынан алшақтап, Еуроодақ елдерінің нарықтарына қызмет көрсететін шетке шығару экономика тұжырымдамасынан бас тартуы тиіс. АҚШ-тағы сайлау кімнің жеңіске жететініне қарамастан, Қазақстан үшін жағымды болмайды, бұл посткеңестік кеңістіктегі интеграциялық процестерді жеделдетуге қосымша ынталандыру болып табылады.
Халықаралық қатынастарды зерттеу орталығының сарапшысы Мұхтар Асанов, арнайы «Эхо Казахстана» үшін.
