Әлемдік тәжірибе көрсетіп отырғандай, “көпвекторлы” саясат еш жақсылыққа жеткізбейді. Украинаның бұрынғы президенті Виктор Янукович оны өз басынан кешірді. Америка Құрама Штаттарына көпвекторлық әсерін күшейту құралы болып табылады. Жаңа әкімшілік «көпвекторлы» саясатты тіпті Еуразиялық экономикалық одақ елдерінде, соның ішінде Қазақстанда да белсенді қолдана бастады.
Ақ үйдің посткеңестік кеңістіктегі ахуалды тұрақсыздандыру бойынша жаңа жоспарлары аясында Қазақстан Парламентінде руссофобтар мен интеграциялық үдерістерге ашық қарсыластар пайда болып, олар сол жерде көшбасшы Nur Otan партиясының партиялық тізімі бойынша өтті.
Ресей Федерациясымен ықпалдасудың қызу қарсыластарының бірі қазақстандықтарды ықтимал аумақтық шығындармен қорқытатын ұлтшыл идеолог Айдос Сарым болып табылады. Бұл депутат Ресейден қауіп көріп отыр. Шамасы, ол Мәскеумен қарым-қатынас үзілген жағдайда, біздің республикамыз басты сауда серіктесінен ғана емес, кез-келген уақытта көмекке келуге дайын одақтасынан да айырылатындығын түсінбейді. Естеріңізге сала кетейін, Ресей бізге коронавирустық инфекцияның таралуына қарсы күресте үлкен қолдау көрсетті.
Посткеңестік кеңістікке қатысты АҚШ жоспарларына оралайық. Қазір Орталық Азиядағы Американың ықпалын кеңейтуге үлкен күш бағытталған. Атап айтқанда, жаңа әкімшілік тағы да “С5+1” форматын іске қосып, Ташкент пен Нұр-Сұлтанға инвестиция құюға тырысуда. Бұл үшін арнайы “Орталық Азия инвестициялық серіктестігі” жобасы құрылды. Оның аясында Американдық DFC халықаралық даму қаржы корпорациясы, “Астана” халықаралық қаржы орталығы және Өзбекстанның Инвестициялар және сыртқы сауда министрлігі жеке бизнес жобаларына кем дегенде бір миллиард доллар тартпақшы. Осылайша, АҚШ біздің аймақтағы өз ықпалының экономикалық құрамдас бөлігін нығайтуға тырысады.
Сонымен қатар, американдықтар өз қызметін тек Орталық Азия республикаларында ғана емес, посткеңестік кеңістіктегі басқа елдерде, соның ішінде Арменияда да күшейтті. АҚШ елшісі Лин Трейсидің айтуынша, американдықтар армяндық серіктестерімен “демократия” мен заңның үстемдігін ілгерілетуге ниеттін мәлімдеуі кездейсоқ емес. Әзірбайжан Республикасы да Американың назарынан тыс қалмады. АҚШ мемлекеттік хатшысы Энтони Блинкеннің айтуынша, Вашингтон Әзірбайжанға АҚШ-тың бұрынғы КСРО мемлекеттеріне көмек бағдарламасына қатысуға тыйым салған, 1992 жылғы 907 қарарды қайтаруға дайын.
Беларусь пен Украина да американдықтардың назарында. Президенттігінің алғашқы жүз күнінде Джо Байден Светлана Тихановскаямен кездесуді жоспарлап отыр. Шамасы, онда Тихановскаяның позициясын күшейту және Беларусьтің қазіргі президенті Александр Лукашенконы қолдауды азайту мәселелері көтеріледі. Украинаға келетін болсақ, азаматтық соғысты күшейтуге күш салынады. Байден өзінің сайлаушыларына Дональд Трамптан гөрі жақсы екенін дәлелдеуі керек, сондықтан оның сыртқы саясаты агрессивті болады, соның ішінде Донбассқа да.
Көріп отырғанымыздай, Ақ үй интеграциялық процестердің жеделдеуіне жол бермеу және мүмкіндігіне қарай кейбір қатысушыларды ЕАЭО-дан алшақтату үшін Қазақстанда, Орталық Азияда және барлық посткеңестік кеңістікте өзінің әскери-саяси және экономикалық қатысуын ұлғайтатын болады. Бұл ретте “демократиялық құқық” пен “бостандық” картасы қайтадан белсенді қолданылады, ал инвестициялар Қазақстан мен Өзбекстанның Ресеймен бірлескен индустриялық жобаларын тоқтатуға шақыратын болады. Қалай болғанда да, Вашингтонға қазір Ресеймен шекаралас республикаларды мүмкіндігінше тұрақсыздандыру, оны оқшаулау, Қытайдан және бұрын КСРО құрамына кіретін аймақтардан бөлу тиімді.
Нұрлан Фадеев, саяси шолушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
