Қытай мен АҚШ арасындағы шиеленіс, тек Қазақстан экономикасына ғана емес, бүкіл әлем экономикасына да кері әсерін тигізуі мүмкін.
Барлығы неден басталды?
Әңгіме тек бос жерде пайда болмайды, сондай-ақ мұнда да ұзақ уақыт бойы айтқан сауда қақтығысы келді. Бұған АҚШ президенті Дональд Трамп, Қытайдан импорттық Болат баж салығын 25% – ға дейін және алюминийді 10% – ға дейін ұлғайта бастады.
Бұл шектеулер ЕО, сондай-ақ Мексика мен Канадаға тікелей қатысты. Қытай шет қалмай, бұған жауап ретінде АҚШ-тан тікелей импортталатын тауардың, 128 атауына кедендік баж салығын енгізуді шешті.
Қытайдан басқа, АҚШ-тың агрессивті әрекеттеріне ЕО де, содан кейін Ресей де жауап берді. “Егер АҚШ-тың барлық импортына 10% баж қажет болса, оны енгізуге дайын”, – деді ол.
Міне, ол “сауда соғысы” пайда болады, ол тек қарқынмен дами бастайды. Нәтиже-әлемдік қор нарығы құлдырап кетті.
Қазақстанға сауда дауларынан қорқу керек пе?
Бүгінгі таңда Қазақстан Қытаймен тығыз ынтымақтастық жүргізуде және бұл тек сауда қарым-қатынасында ғана емес. ҚР мен ҚХР 24 млрд доллардан астам сомаға 52 экономикалық және логикалық жобаны жүзеге асырады, сонымен қатар Қытай Қазақстандағы мұнай өндірудің 30% – дан астамын бақылайды.
Екі мемлекет ауыл шаруашылығын дамытуға мүдделі, білім беру саласында да ынтымақтастық жолға қойылған.
Осының барлығы Қазақстанның экономикалық көрсеткіштерінің қытай валютасына тәуелділігін көрсетеді.
Тауар айналымы екі мемлекет арасында 14 миллардтан астам долларды құрайды. АҚШ пен ҚХР арасындағы сауда даулары Қазақстанға әсер етпейді,тіпті өте дұрыс емес. Өздерін алдауға болмайды. Әзірше, бұл жанама және алыстан көрінеді,бірақ біздің еліміздің тұрақтылығы мұнай-газ ресурстары экспортының санына, ең бастысы оның бағасына байланысты.
Алайда, тек Қытай-қазақстандық экономикалық өзара байланыстарға ғана назар аудармаймыз. Қазақстан АҚШ-пен де сауда жүргізуде. Тіпті аз көлемде болсын, бірақ тәуелділік әлі де байқалады. Сондықтан, уранға салынатын баж салығын ұлғайту Трамппен жоспарланған, сондай-ақ 2014 жылдан бастап АҚШ-та осы металдың басты экспорттаушыларының бірі болып саналатын Қазақстандық “Қазатомөнеркәсіпте” де теріс көрінуі мүмкін.
Егер АҚШ Қытаймен “тартылу” деген міндет қойса, әлемдік нарықтан қытай тауарларын ығыстыру арқылы, олардың құнын бажмен ұлғайту есебінен, нәтиже юанның төмендеуі, мүмкін девальвация болады. Мұның бәрі теңгеге де тікелей әсер етеді және жақсы жаққа емес.
Қытай мен АҚШ арасындағы сауда айырмаларынан әлемдік нарықта біреуге тиімді бола қоймауы екіталай, кез келген елдің экономикасы өзгерістерді сезінеді,алайда АҚШ-та бұл есеп бойынша өз жоспарлары болуы мүмкін.
