Ақ үй Қытайды қоршау саясатын одан әрі жалғастыратын сияқты. Күн сайын оның тарапынан Қытайға қатысты басқыншы шабуылдар саны артып келеді. Атап айтқанда, қазір Вашингтон НАТО-мен ынтымақтастықта Штаттан басқа, Жапония, Үндістан және Австралия ұқатысатын “қауіпсіздік мәселелері бойынша төртжақты диалогты” (QUAD) жандандыруда. Бірақ АҚШ өзінің стратегиясында бұл саясат Аспан асты елі мен Ресейдің жақындасуына ықпал ететінін ескермейді.
Өткен аптада Қытай мен АҚШ дипломаттары кездесті, олар елдердің одан әрі өзара қарым-қатынасы туралы диалогты жолға қоюға тырысты. Олай болмағанға ұқсайды. Осы кездесуден кейін, АҚШ-тың мемлекеттік хатшысы Энтони Блинкен Брюссельге келді, онда ол Солтүстік Атлантикалық альянстың басшылығымен кездесті, ал Ресей СІМ басшысы Сергей Лавров Қытайға келді. Сондай-ақ, Американың қорғаныс ведомствосының басшысы Ллойд Остин Үндістанның Қорғаныс министрі Раджнат Сингхпен кездесті, бірақ олардың не туралы сөйлескені құпия болып қалды.
Вашингтонның бүгінгі Пекин мен Мәскеуге қатысты бағыты тым авторитарлық. Америка Президенті Владимир Путинді “өлтіруші” деп атағаннан кейін, Вашингтон мен Мәскеудің дипломатиялық қатынастарында шиеленіс артты. Кейін Байден де ҚХР “жиырма бірінші ғасырдағы ең үлкен геосаяси қауіп” болады деп мәлімдеді. Бұл елдерге қатысты американдық риторикада ешқандай ұстамдылық жоқ екендігі, басқа мемлекеттерді баса озуы арқылы Америкаға абсолютті жаһандық үстемдікті қамтамасыз ету үшін, Байден қандай да болсын әдісті қолданатындығын көрсетеді. Олар сақтық танытпайды немесе оларға құрмет көрсетпейді, оның әрекеттері озбыр және олар менменшіл. Жалпы, Американың ҚХР-ға қатысты саясаты өзгерді, Трамптың сауда-экономикалық санкцияларының орнына әскери-саяси қысым жасалуда. Жуырда Байден бірнеше шенеуніктермен бірге виртуалды кездесуге қатысты, оның барысында бірқатар шаралар жасалды. Төртжақты диалогтың барлық елдері Қытаймен тікелей бәсекелесуде, сондықтан олардың кез келген шаралары мен жоспарлары Пекиннің мүдделеріне әсер етеді. Жақында өткен барлық кездесулер Батыс Ресей мен Қытайды НАТО мен QUAD көмегімен ұстап тұруды жоспарлап отырғанын дәлелдейді. Ресей мен Қытай, өз кезегінде, бір-біріне жақындасып, күшті одақ құра алады.
Атап айтқанда, Ресей мен Қытай билігі тату көршілік, достық және ынтымақтастық туралы шартты жаңарту туралы келісімге қол жеткізді. Бұл құжат Ресей СІМ басшысының Пекинге сапары кезінде талқыланды. Шамасы, американдық әкімшілік Ресейдің Орталық Азиядағы ықпалын ескермей отыр, бірақ ҚХР-мен бірлесіп әрекет етсе, ол QUAD-тың күш-жігерін бейтараптандыра алады. Мысалы, Ресей – Үндістанның әскери ынтымақтастық бойынша ең ірі серіктестерінің бірі. Мәскеу мен Пекин арасындағы ынтымақтастық бұл өзара әрекеттесуді бұзуы мүмкін, нәтижесінде ресейлік жабдыққа байланысты болғандықтан, Делиге айтарлықтай зиян келуі мүмкін.
Шамасы, Ақ үй өзінің озбырлығымен Мәскеу мен Пекинді одан да белсенді түрде жақындатып, жаңа векторлар бойынша ынтымақтастық орнататынын әлі түсінбейді. Ал, олардың арасында одақ құру, АҚШ-тың қандай да болмасын жаһандық жобасы аяқталды дегенді білдіреді, өйткені ешқандай ел немесе әскери одақ екі ірі еуразиялық державаның коалициясына қарсы тұра алмайды.
Шын мәнінде, Мәскеу мен Пекинге қысымды күшейте отырып, Вашингтон оларды құрлықтағы АҚШ, ЕО және НАТО-ның кез-келген геосаяси бастамаларына қарсы тұра алатын стратегиялық одақ құруға және бірігуге итермелейді. Бұл жағдайда Нұр-Сұлтанға екі оттың арасында қалмау маңызды, өйткені Орта Азияда Аспан асты елі мен Америка арасында қақтығыс шиеленіскен жағдайда, күтпеген жерден нақты жауынгерлік іс-қимылдар туындауы мүмкін. Жалғыз жол – Пентагонның барлық нысандары мен бағдарламаларынан құтылу және кез-келген мүшесін сыртқы шабуылдардан толық қорғауға қабілетті, ҰҚШҰ Қорғаныс альянсы шеңберінде байланыс пен ынтымақтастықты нығайту.
Тұрар Кәрімов, саяси шолушы, арнайы “Эхо Казахстана” үшін
