Сарапшылар АҚШ-тың жаңа президенті Джо Байден Барак Обаманың американдық ықпалды кеңейту үшін сыртқы саяси құралдарды белсенді қолдануды көздейтін саясатын жалғастырады деп болжайды. Орталық Азияда, мұндай құрал, оның шеңберінде жұмысы күшейтілуі мүмкін С5+1 форматы болып табылады.
Бұл форматтан басқа, біздің өңірде ықпалды күшейтуге арналған тағы бір құрал – “Орталық Азия инвестициялық серіктестігі” жобасы. Қырғызстан, Тәжікстан және Түркіменстанның бұл жобаға қатысуға ешкім шақырмағаны таңдандырады, ал бұл елдер осы инвестициялық әріптестікті ілгерілетіп жатқан өңір болып табылады.
Бұл жоба Дональд Трамп әкімшілігінің жанынан құрылып, американдық DFC халықаралық даму қаржы корпорациясының бас атқарушы директоры Адам Болердің Қазақстан премьер-министрі Асқар Маминмен кездесуі оны нығайтты. Кездесуде агроөнеркәсіптік кешен, туризм, логистика, инфрақұрылым, қаржы және технология салаларындағы ынтымақтастық талқыланды. Келіссөздер қорытындысы бойынша “Астана” халықаралық қаржы орталығы мен DFC арасында біздің республикада бірқатар инвестициялық жобаларды іске асыру туралы келісім жасалды.
Барлығы ештеңе болмас еді, бірақ DFC шетелдік жеке инвестициялар корпорациясын АҚШ-тың халықаралық даму агенттігінің даму несие басқармасымен бірігуі арқылы құрылды, және бұл агенттіктің қатысуы DFC-тің басты мақсаты Орталық Азия республикаларын экономикалық дамыту емес, біздің аймақта америкалық сыртқы саясат мүддесін жүзеге асыру болатындығын көрсетеді. Мұның бәрін DFC директоры Адам Болердің өзі де растайды, ол Орталық Азия елдері қандай да бір мемлекетке экономикалық тәуелді болмаған жағдайда ғана тұрақтанады деп мәлімдеді. Біздің аймақтағы елдердің негізгі экономикалық серіктестері Ресей мен Қытай екенін ескере отырып, DFC екеуіне де қарсы әрекет етеді және оларды аймақтан шығаруға тырысуы мүмкін.
Америкалықтар Қазақстан басшылығына Еуразиялық экономикалық одақ пен Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйымынан шығуды таңа бастады. Мәселен, жақында “Каравансарай” басылымы Нұр-Сұлтанға ЕАЭО мен ҰҚШҰ – дан шығу – дұрыс жол деп тұспалдайтын мақала жариялады. Онда оқырманды одаққа мүше болу Қазақстан үшін аса тиімсіз және оның құрамынан мүмкіндігінше тезірек шығу қажет екендігіне сендіруге тырысады.
АҚШ Ресейді Орталық Азия аймағынан тек өз құралдары мен жалған ақпарат тарату арқылы ғана емес, сонымен бірге АҚШ-тың НАТО-ға одақтасы ретінде Батыс саясатын таратушы болып табылатын Түркия арқылы да ығыстыруға тырысуда, бұл оның Қазақстандағы және жалпы аймақтағы ықпалын күшейтеді.
Вашингтон аймақтың негізгі мемлекеттерін Еуразиялық вектордан сол Түркия және әртүрлі қаржылық жобалар арқылы Батыспен ықпалдастыруды ұйғарған сияқты. Бұл Орталық Азияны тұрақсыздық ошағына және бір жағынан АҚШ пен Батыс, екінші жағынан Ресей мен Қытай арасындағы қарама-қайшылық аумағына айналу қауіпін төндіреді.
Нұрлан Фадеев, саяси шолушы, арнайы «Эхо Казахстана» үшін
Сурет: vlast.kz
